دیابت چیست؟
دیابت نوعی بیماری است که در آن بدن فرد مبتلا قادر نیست قند خون را مصرف کند، به عبارت دیگر یا لوزالمعده (پانکرانس) قادر به تولید انسولین نبوده و یا سلول‌های گیرنده انسولین در سلول‌های بدن قادر به جذب آن نیستند. به طور کلی دیابت به دو نوع تقسیم می‌شود:
1- دیابت نوع اول: این بیماری در سنین کودکی یا نوجوانی ایجاد می‌شود به دیابت شیرین یا دیابت وابسته به انسولین شناخته می‌شود. در این بیماری پانکراس فرد مبتلا قادر به تولید انسولین نیست. بنابراین این افراد با تزریق انسولین می‌توانند میزان قند خون خود را کنترل نمایند. علت این بیماری زمینه‌های وراثتی و ژنتیکی می‌باشد.
2- دیابت نوع دوم: معمولا این بیماری در افراد بالای 30 تا 40 سال رخ می‌دهد و می‌تواند در اثر زمینه‌های ارثی و یا اکتسابی به وجود آید. هنگامی که دیابت در افراد نزدیک خانواده مشاهده می‌گردد ، احتمال ابتلا به دیابت در فرزندان و دیگر افراد نزدیک، افزایش می‌یابد. البته دیابت می‌تواند دلایل اکتسابی نیز داشته باشد مثلا افراد چاق و افرادی که رژیم غذایی نامناسب دارند و نیز افراد الکلی به احتمال بیشتر به دیابت مبتلا می‌گردند.
علائم بیماری دیابت
درصورتی‌که فکر می‌کنید هر یک از علائم زیر در شما وجود دارد بهتر آزمایش چکاپ قند خون را در دستور کار خود قرار دهید. علائم عمومی دیابت شامل موارد زیر است:
- ادرار زیاد به‌خصوص در شب
- تشنگی زیاد
- کاهش وزن بی‌دلیل
- گرسنگی زیاد
- تاری دید
- بی‌حسی یا گزگز دست و پا
- احساس خستگی مزمن
- پوست بسیار خشک
- زخم‌هایی که به‌کندی بهبود می‌یابند
- ابتلای بیش‌ازحد معمول به عفونت
پیش دیابت چیست؟
تعداد زیادی از بیماران مبتلا به دیابت نوع دوم، در ابتدا پیش دیابت دارند. به این معنی که سطح قند خون آنها از حد نرمال بیشتر است اما نه به اندازه‌ای که علایم دیابت را بتوان تشخیص داد. سلول‌های بدن آنها در مقابل ورود انسولین مقاومت می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد که پیش دیابت می‌تواند به سیستم گردش خون و قلب آسیب برساند.
دیابت در کودکان
دیابت در کودکان دو نوع است؛ نوع یک و دو. احتمال ابتلای کودکان به نوع ۱ این بیماری بیشتر است.
دیابت نوع ۱ در کودکان
درحالی‌که احتمال ابتلا به دیابت نوع ۱ در هر سنی وجود دارد اما اوج آن در سنین ۵ تا ۶ سالگی و همچنین سنین ۱۱ تا ۱۳ سالگی است. اولین علامت دیابت نوع ۱ افزایش دفعات ادرار به‌ویژه در شب است. علائم کلیدی دیگری مانند تشنگی و خستگی زیاد، کاهش وزن و افزایش اشتها نیز از نشانه‌های دیابت نوع ۱ در کودکان است. شناختن علائم دیابت نوع ۱ و تشخیص زودهنگام این بیماری در کودکان مهم است چراکه در صورت عدم درمان، سطح بالای قند خون و کم‌آبی ناشی از آن خطرناک است و می‌تواند باعث عوارض جدی شود.
اگرچه درمان قطعی برای دیابت نوع ۱ وجود ندارد اما کودکان مبتلا به این بیماری در صورت کنترل قند خون می‌توانند زندگی نرمال داشته باشند. مدیریت این بیماری بر کنترل قند خون، مصرف داروهایی مانند انسولین به‌صورت تزریق روزانه و پیروی از یک رژیم غذایی سالم متمرکز است. نگه‌داشتن قند خون در محدوده طبیعی خطر عوارض بلندمدت را کاهش می‌دهد. علاوه بر یک رژیم غذایی سالم، حداقل ۳۰ دقیقه ورزش در روز به کودکان در مدیریت بیماری کمک کند.
دیابت نوع ۲ در کودکان
دیابت نوع ۲ یک زمانی دیابت بزرگ‌سالان نامیده می‌شد زیرا کودکان به‌ندرت به آن مبتلا می‌شدند اما در یک دهه گذشته با افزایش میزان چاقی در کودکان، تعداد فزاینده‌ای از کودکان به این بیماری مبتلا می‌شوند. مشکلات وزنی و سایر فاکتورهای خطرساز در کودکان شامل مبتلا بودن یکی از اعضای خانواده به دیابت و تولد از مادری که مبتلا به دیابت بارداری بوده از عوامل مستعد کننده کودکان به دیابت نوع ۲ است.
تشخیص دیابت
ابتلا پزشک بیمار را معاینه می‌کند و سوالاتی در مورد علائم بیمار، سابقه بیماری زمینه‌ای و سابقه بیماری در خانواده می‌پرسد. بعد از آن ممکن است آزمایشاتی را برای تشخیص دیابت تجویز کند. این آزمایشات ساده هستند و نتایج به‌سرعت در دسترس شما قرار می‌گیرد.
آزمایش FBS
در آزمایش FBS قند خون شما پس از چند ساعت ناشتا بودن اندازه‌گیری می‌شود. سطح قند خون ناشتا اگر ۹۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا کمتر باشد طبیعی به حساب می‌آید. اگر ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد نشان‌دهنده پیش دیابت و ۱۲۶ میلی‌گرم در دسی‌لیتر و بالاتر نشان‌دهنده ابتلا به دیابت است.
تست تحمل گلوکز
در آزمایش OGTT سطح قند خون قبل و بعد از نوشیدن مایع حاوی گلوکز اندازه‌گیری می‌شود. قبل از آزمایش باید به مدت چند ساعت ناشتا باشید تا برای سنجش قند از شما خون گرفته شود. پس از نوشیدن مایع، سطح قند خون ۱ ساعت، ۲ ساعت و ۳ ساعت پس‌ازآن بررسی می‌شود. در آزمایش ۲ ساعته، سطح قند خون ۱۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا کمتر طبیعی در نظر گرفته می‌شود، ۱۴۰ تا ۱۹۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر نشان‌دهنده پیش دیابت و ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بالاتر نشان‌دهنده دیابت است.
آزمایش تصادفی قند خون
در آزمایش قند خون تصادفی نیازی به ناشتا بودن نیست و در هر زمانی امکان انجام این آزمایش وجود دارد. در این آزمایش، سطح قند خون ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر و بالاتر نشان‌دهنده ابتلا به دیابت است. اگر پزشک معالج تشخیص دهد که به دیابت نوع ۱ مبتلا هستید، ممکن است جهت بررسی آنتی‌بادی‌های خودایمن که عمدتاً در دیابت نوع ۱ ظاهر می‌شوند و در دیابت نوع ۲ وجود ندارند، آزمایش تکمیلی تجویز نماید. همچنین احتمال تجویز آزمایش ادرار به منظور سنجش کتون در ادرار نیز محتمل است. وجود کتون در ادرار نشان‌دهنده دیابت نوع ۱ است.
درمان دیابت
همه افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ و برخی افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ برای تنظیم سطح گلوکز خون نیاز به انسولین دارند. بسیاری از افراد مبتلا به نوع ۲ در بعضی مواقع برای درمان دیابت نیاز به دریافت انسولین دارند و این بدان معنا نیست که شما دیابت خود را به‌خوبی مدیریت نکرده‌اید. انسولین در بعضی شرایط مکمل امور خود مراقبتی است و همگام با اصلاح سبک زندگی می‌تواند به تنظیم قند خون شما کمک کند. مدیریت موثر قند خون در کاهش خطر ابتلا به عوارض بلندمدت دیابت بسیار حائز اهمیت است و انسولین ممکن است مناسب‌ترین گزینه درمانی برای پیشگیری از این عوارض باشد.
می‌توان از مواد غذایی زیر نیز برای کاهش قند خون بهره گرفت:
- سرکه سیب: استیک اسید موجود در سرکه سیب مزایای متعددی برای سلامتی به همراه دارد. سرکه سیب را می‌توان همره با غذا و یا مخلوط در سالاد استفاده کرد
- مواد غذایی فیبردار: فیبرهای غذایی عامل مهمی در کاهش قند خون به شمار می‌روند. روزانه حدود ۳۰ گرم فیبر غذایی برای بدن موردنیاز است. میوه و سبزیجات، غلات سبوس‌دار و حبوبات غنی از فیبر هستند
- آلوئه‌ورا
- دارچین: دمنوش دارچین سبب کاهش قند و کلسترول خون می‌شود.