بیماری صرع، یک بیماری عصبی به شمار می‌آید. این بیماری، به دلیل بروز اختلال در سیستم عصبی مرکزی ایجاد می‌شود و این اختلال سبب مختل شدن فعالیت سلول‌های عصبی مغز می‌شود، درنتیجه فرد تشنج می‌کند. هنگام تشنج ممکن است، فرد هوشیاری خود را از دست بدهد یا احساسات و علائم غیرطبیعی دیگری در فرد ایجاد شود.

انواع صرع چیست؟

اغلب مردم فکر می‌کنند بیماری صرع تنها به یک مدل در افراد بروز می‌کند، درحالی‌که این تصور کاملاً اشتباه است. بیماری صرع دارای انواع مختلفی است که شامل صرع کوچک یا پتی مال، صرع سلام، صرع لنوکس، صرع بزرگ یا تونیک، صرع آتونیک، صرع موضعی پیوسته، صرع‌های ویژه و طبقه‌بندی نشده و صرع شکمی می‌شود.

صرع کوچک یا پتی مال

بیماری صرع کوچک اغلب در کودکان بین ۶ تا ۱۴ سال ایجاد می‌شود و در دختران شایع‌تر از پسران است. در صرع کوچک یا پتی مال کودک دچار وقفه‌های کوتاه‌مدت می‌شوند؛ این وقفه‌ها بسیار کوتاه و در حد چند ثانیه هستند؛ به همین دلیل، اغلب والدین متوجه آن نمی‌شوند تا زمانی که بیماری پیشرفته‌تر شود.

صرع سلام

صرع سلام اغلب در نوزادان  و پس از تولد ایجاد می‌شود. عموماً نوزادانی که بین ۱ تا ۶ ماه هستند، به آن مبتلا می‌شوند. صرع سلام نشانه واضحی مانند تشنج ندارد؛ علائم این بیماری از خم شدن گردن و سر به‌صورت کاملاً غیرعادی به‌نحوی‌که بدن نوزاد مشابه حالت تعظیم کردن یا سلام دادن است، مشخص می‌شود. با افزایش سن، فرکانس حملات بیماری صرع سلام کنترل می‌شود و این امکان وجود دارد که کودک تا سن ۴ تا ۵ سالگی کاملاً درمان شود.

صرع لنوکس

صرع لنوکس یکی دیگر از انواع بیماری صرع بوده که ترکیبی از چند صرع به‌صورت همزمان است و در گروه صرع‌های پتی مال آتیپیک دسته‌بندی می‌شود. این بیماری، عمدتاً بین سن ۱ تا ۱۰ سالگی بروز می‌کند و شیوع آن در پسران بیشتر از دختران است

صرع بزرگ

شایع‌ترین نوع بیماری صرع، صرع بزرگ یا تونیک است که بدون علائم خاصی و به‌طور ناگهانی در فرد ایجاد می‌شود. این بیماری دارای دو مرحله مهم است:

مرحله تونیک که در آن فرد کاملاً به‌صورت ناگهانی هوشیاری خود را از دست‌ داده و روی زمین می‌افتد؛ در این حالت، تمام ماهیچه‌های بدن منقبض‌شده و چشم‌ها به عقب و بالا منحرف می‌شوند. این مرحله بین ۲۰ تا ۶۰ ثانیه طول می‌کشد.

مرحله‌ی بعدی مرحله‌ی کلونیک است. در این مرحله اندام‌های بدن فرد دچار لرزش شده و شدیداً تکان می‌خورند، بزاق دردهان فرد جمع می‌شود و فرد خرخر می‌کند. همچنین در این مرحله، این امکان وجود دارد که زبان بین دندان‌ها گیر کند و آسیب ببیند. این مرحله ۴۰ ثانیه طول می‌کشد و پس از تمام شدن حمله، فرد ممکن است تا یک دقیقه به حالت کما برود و مردمک‌های او پاسخی به نور نداشته باشند.

صرع آتونیک

صرع آتونیک یکی دیگر از انواع شایع بیماری صرع است که در اغلب افراد با غش اشتباه گرفته می‌شود. صرع آتونیک عمدتاً بین سنین ۶ تا ۷ سالگی رخ می‌دهد. در این نوع از بیماری صرع، فرد ناگهان به سمت جلو خم می‌شود و به زمین می‌افتد اما بلافاصله بلند شده و هیچ نوع علائم دیگری ندارد.

صرع موضعی پیوسته

صرف موضعی پیوسته، یکی از انواع بیماری صرع است که تا چند ساعت پس از حمله نیز، علائم بیماری صرع در فرد وجود دارند و عضلات ساق پا منقبض می‌شوند. متأسفانه صرع موضعی پیوسته نسبت به دارو بسیار مقاوم است.

صرع‌های ویژه طبقه‌بندی نشده

صرع‌های ویژه و طبقه‌بندی نشده دارای انواع مختلفی هستند که معروف‌ترین و شایع‌ترین آن صرع گوارشی است. صرع گوارشی نوعی از بیماری صرع است که در آن حملات، پس از مصرف یک محرک خاص بروز می‌کنند؛ به‌عنوان‌مثال مواد غذایی، صدای بلند یا برخی از کلمات می‌توانند باعث ایجاد صرع گوارشی شوند.

صرع شکمی

صرع شکمی نوعی نادر از بیماری صرع است که در کودکان و بزرگسالان سبب ایجاد حالت تهوع می‌شود. برای درمان صرع شکمی از داروهای ضد تشنج استفاده می‌شود. علت بروز این بیماری دقیقاً مشخص نیست اما محققان اعتقاد دارند امور غیرطبیعی سبب اختلال در سیستم گوارش و تأثیر منفی بر روی آن می‌شوند.

مهم‌ترین عوامل و علت صرع چیست؟

در حدود ۵۰ درصد از مبتلایان بیماری صرع هیچ علت مشخصی برای ابتلا به بیماری وجود ندارد. به‌طورکلی محققان اعتقاد دارند بیماری صرع به دنبال اختلال‌های زیر در افراد ایجاد می‌شود:

ژنتیک: برخی از انواع بیماری صرع، خصوصاً صرع‌هایی که با تشنج همراه هستند، منشأ موروثی دارند و وراثت عامل اصلی ابتلا به آن‌ها است.

ترومای سر: ترومای سر به دلایل مختلفی ازجمله تصادف، سکته مغزی یا سایر آسیب‌های تروماتیک در فرد ایجاد می‌شود. این امکان وجود دارد که ترومای سر سبب بروز بیماری صرع در فرد شود.

بیماری‌های مغزی: انواع تومورهای مغزی چه خوش‌خیم و چه بدخیم یا سکته مغزی می‌توانند سبب بروز بیماری صرع در فرد مبتلا شوند. عموم افراد بالای ۳۵ سال که مبتلا به صرع هستند، در نتیجه سکته مغزی مبتلا بیماری صرع شده‌اند.

بیماری‌های عفونی: بیماری‌های عفونی با اثر بر روی مغز و سیستم عصبی، سبب بروز بیماری صرع می‌شوند. برخی از شایع‌ترین بیماری‌های عصبی که سبب ایجاد بیماری صرع می‌شوند مواردی مانند ایذر، مننژیت و انسفالیت ویروسی هستند.

مشکلات مادرزادی: مغز نوزادان در روزهای ابتدایی پس از تولد و پیش از تولد، در رحم مادر بسیار حساس است و به دلیل حساسیت بالا در دوران جنینی احتمال وارد شدن آسیب به مغز نوزاد بسیار بالا است. آسیب دیدن مغز نوزاد در زمان جنینی به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود؛ نرسیدن اکسیژن کافی به مغز نوزاد، مبتلا شدن مادر به عفونت، تغذیه ناکافی مادر، ازجمله دلایلی هستند که سبب وارد شدن آسیب به مغز نوزاد و درنهایت ابتلا به صرع می‌شوند.

مشکلات تکاملی: در برخی از افراد بروز بیماری صرع با اختلالات تکاملی ناشی از بیماری اوتیسم یا نوروفیبروماتوز مرتبط است.

راه‌های درمان صرع (بیماری اپی لپسی) چیست؟

با توجه به گسترش و شیوع بیماری صرع در جهان، محققان همواره به دنبال روش‌هایی برای درمان صرع بوده‌اند. افراد مبتلا به بیماری صرع اپی لپسی از مشکلات اجتماعی و جسمی مختلفی رنج می‌برند. با توجه به آمارهای سازمان بهداشت جهانی، در حال حاضر، حدود ۸۰ میلیون نفر از بیماری صرع اپی لپسی در جهان رنج می‌برند. در کشور ما با توجه به ضربات ناشی از تصادف و عوامل ژنتیکی، ۵ تا ۱۰ درصد افراد جامعه به بیماری اپی لپسی مبتلا هستند.

روش‌های درمانی مختلفی برای درمان صرع اپی لپسی وجود دارد. از حدود ۱۵۰ سال پیش برای درمان بیماری اپی لپسی از داروهای ضد تشنج استفاده می‌کردند، هرچند این داروها بیماری را از بین نمی‌بردند و تنها آن را کنترل می‌کردند. باگذشت زمان، داروها پیشرفته‌تر شدند و امکان کنترل کردن میزان تشنج‌ها با قرص‌ها افزایش پیدا کرد. در حال حاضر، روش‌های درمان جدید صرع دارای چند گام است؛، در گام اول از ضد تشنج‌ها استفاده می‌شود، اگر فرد مبتلابه بیماری صرع مقاوم به دارو باشد، پزشک ناچار است برای کاهش عوارض و شدت نگرفتن بیماری از روش‌های جایگزین استفاده کند. برخی از روش‌های جایگزین دارو درمانی برای درمان بیماری صرع عبارت‌اند از: نوروسایکیتری، الکترود داخل جمجمه‌ای، تست وادا و مانیتورینگ تهاجمی.

برای جلوگیری از بروز صرع چه کنیم؟

متأسفانه دلیل بروز بیماری صرع هنوز به‌طورقطعی مشخص نیست؛ به همین دلیل تا زمانی که علائم بیماری صرع بروز نکنند، نمی‌توان برای درمان بیماری چاره‌ای اندیشید. برخی از انواع صرع، مانند صرع ناشی از تصادف یا ناشی از مشکلات مادرزادی با رعایت نکات ایمنی و درمان به‌موقع قابل‌پیشگیری هستند. پس از بروز علائم بیماری نیز می‌توان با داروهای ضد تشنج یا سایر روش‌های جدید درمان صرع، از بروز علائم بیماری و پیشرفت آن جلوگیری کرد.

تشخیص بیماری صرع

برای تشخیص بیماری صرع عموماً مجموعه‌ای از آزمایش‌های تخصصی در ارتباط با اعصاب توسط پزشک انجام می‌شود تا توانایی حرکتی و عملکرد فرد به‌طور کامل بررسی شود.

برای تشخیص بیماری صرع، باید عواملی که سبب بروز تشنج در فرد شده‌اند به‌طور کامل توسط پزشک بررسی شوند. برای تشخیص بیماری، پزشک در ابتدا آزمایش خون انجام می‌دهد تا عملکرد کلیه و کبد، سطح گلوکز خون و احتمال بروز بیماری‌های عفونی در فرد را بررسی کند. یکی از آزمایش‌های متداول برای تشخیص بیماری صرع، آزمایش الکتروانسفالوگرام (EEG) است. برای انجام این آزمایش ابتدا دو الکترود به جمجمه متصل شده و پزشک از فرد می‌خواهد کار خاصی را انجام دهد. در برخی از افراد این آزمایش در هنگام خواب نیز انجام می‌شود. در افرادی که مبتلابه صرع هستند الگوهای مغزی متفاوت از افراد طبیعی است.