سنگ کیسه صفرا چیست؟

گاهی در اثر تجمع و رسوب مواد اضافی مانند کلسترول، اشیای خارجی سنگ مانند در کیسه صفرا ایجاد می گردند که اصطلاحا سنگ کیسه صفرا نامیده می شوند. البته اصطلاح "سنگ" در برخی موارد کمی اغراق آمیز به نظر می رسد؛ چون سنگ کیسه صفرا ممکن است به اندازه دانه های ماسه و یا شن باشد. سنگ های تشکیل شده می توانند در خود کیسه صفرا و یا مجاری صفراوی دیده شوند. در هر حال، این سنگ ها باعث می شوند تا وظایف کیسه صفرا به خوبی انجام نگرفته و ناراحتی هایی را برای بیمار در پی داشته باشند. جالب است بدانید که سنگ های با ابعاد ریزتر مشکلات شدیدتری می توانند ایجاد کنند.

در واقع، سنگ هایی که ابعاد بزرگتری دارند، ممکن است تا مدت ها در جای خود ثابت باقی مانده و حرکتی نداشته باشند. اما سنگ های ریزتر قادرند از کیسه صفرا خارج شده و در جاهای دیگر گیر کنند که این خود زمینه ساز ناراحتی ها و مشکلات بعدی خواهد بود.

انواع سنگ کیسه صفرا

سنگ کیسه صفرا به دو نوع اصلی زیر تقسیم می‌شود:

• سنگ‌های رنگدانه‌ای: رنگ تیره‌ای دارند و از جنس پلی‌روبین هستند
• سنگ‌های کلسترولی: رنگی بین زرد و سبز دارند و از جنس کلسترول سفت هستند.

علائم سنگ کیسه صفرا چیست؟

به نقل از «my.clevelandclinic» معمولا این بیماری علائم و نشانه‌ای ندارد، اما اگر سنگی در دهانه ورودی کیسه صفرا گیر کند، باعث ایجاد درد شکمی شدید و ناگهانی شده که معمولا بین ۱ تا ۵ ساعت طول می‌کشد. به این درد، قولنج صفراوی می‌گویند. برخی از افرادی که سنگ کیسه صفرا دارند دچار عوارضی مثل التهاب کیسه صفرا (کوله سیستیت / cholecystitis) می‌شوند که علائم زیر را در فرد ایجاد می‌کند:

• درد مداوم
• زرد شدن رنگ پوست و چشم‌ها
• بالارفتن دمای بدن.

علل ایجاد سنگ کیسه صفرا چیست؟

بر اساس شواهد نزدیک به ۷۵ درصد سنگ‌های کیسه صفرا به خاطر کلسترول بالا ایجاد می‌شوند. بنابراین می‌توان گفت که داشتن کلسترول اضافی در خون علت اصلی ایجاد این سنگ به ‌شمار می‌آید. اما این تنها دلیل ابتلا به سنگ کیسه صفرا نیست. از علل ایجاد این سنگ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. کلسترول بالا و سنگ کیسه صفرا

کلسترول بالا در خون باعث افزایش میزان کلسترول در صفرا می‌شود. کبد کلسترول اضافی خون را تصفیه کرده و پیش از فرستادن صفرا به کیسه صفرا، آن را به‌عنوان ماده زائد در مایع صفرا ته‌نشین می‌کند. مواد شیمیایی داخل مایع صفرا مثل نمک صفرا و لسیتین کار حل کردن کلسترول را انجام می‌دهند، اما اگر میزان کلسترول بیش از حد باشد، دیگر این مواد از پس انحلال رسوبات کلسترولی برنمی‌آیند.

۲. بیلی روبین زیاد از حد

حدود ۲۵ درصد این سنگ‌ها به‌ جای کلسترول از بیلی روبین اضافی تشکیل شده‌اند. بیلی روبین فرآورده‌ی جانبی حاصل از تجزیه سلول‌های قرمز خون توسط کبد است. برخی اختلالات پزشکی مثل عفونت، اختلالات خونی و بیماری‌های کبدی باعث می‌شوند که کبد بیلی روبین اضافی تولید کند.

۳. استاز کیسه صفرا

زمانی که روده کوچک چربی دارد، پیامی را برای کیسه صفرا ارسال می‌کند تا برای هضم این چربی‌ها صفرا بفرستد. کیسه صفرای سالم در مواقع لازم برای خروج صفرا منقبض می‌شود، اما اگر کیسه صفرا نتواند به‌خوبی منقبض شود، ممکن است قدری مایع صفرا در آن باقی بماند. این مایع باقی‌مانده به‌ تدریج به‌ صورت رسوب در انتهای کیسه صفرا جمع شده و حالت بلوری پیدا می‌کند.

سنگ کیسه صفرا چگونه درمان می شود؟

تغییر سبک زندگی می تواند تا حد زیادی به پیشگیری و یا بهبود سنگ کیسه صفرا کمک کند. با این حال، لازم است برای درمان قطعی به یک پزشک متخصص و ماهر مراجعه کنید تا بهترین روش درمانی برای شما انتخاب شود.

انجام مرتب تمرین های ورزشی و کاهش وزن، پرهیز از خوردن غذاهای چرب، مصرف برخی مکمل ها مانند ویتامین C و لسیتین از جمله توصیه های پزشکی برای درمان این عارضه هستند.

کپسول دفع سنگ کیسه صفرا تحت عنوان اورسودوکسی کولیک اسید (Ursodeoxycholic Acid) نیز یکی از داروهایی است که پزشک با توجه به شرایط شما ممکن است تجویز نماید. این قرص به حل سنگ ها و در نهایت دفع آن ها کمک می کند.

عمل جراحی لاپاراسکوپی، یکی از روش های قطعی رفع سنگ کیسه صفرا است که با ایجاد سه تا چهار برش روی شکم انجام می شود. یک ربات کوچک از طریق این برش ها به ناحیه شکم وارد شده و در نهایت، همه نواحی کیسه صفرا و مجاری مرتبط با آن را از نظر وجود سنگ چک خواهد کرد.

درمان با دارو ممکن است برگشت پذیر باشد؛ اما در مورد روش جراحی احتمال بازگشت سنگ ها بسیار ناچیز خواهد بود.